Süt içmenin kemik yapısına olan olumlu etkisi en fazla çocukluk ve gençlik yıllarında görülmektedir. Bu dönemlerde yeterli süt tüketimi, dolayısıyla kalsiyum alımı tüm yaşam boyunca kemik sağlığı için önemlidir...


Süt dişi memeli hayvanların meme bezlerinden salgılanan, hemen hemen tüm besin öğelerini yeterli ve dengeli bir şekilde bünyesinde bulunduran gıda maddesidir. Tazeliği ve sağlığımız açısından seçmemiz gereken sütün Özellikleri ;

Sütün Bileşimi

İnek sütünün bileşimi ;
su %87,3
Laktoz % 4,7
Yağ % 3,5
Protein % 3,4
Mineral maddeler % 0,75
Vitaminler % 0,35

Sütün Besin Değeri

Doğada yüksek oranda sadece sütte bulunan ;

laktoz;

1-Enerji sağlar,
2-Bünyesinde bulunan Galaktoz beyin ve sinir dokularının oluşumunda rol oynar.
3-Bağırsaklarda istenmeyen mikroorganizmaların gelişimini engeller ve tipik barsak florasını geliştirici etki yapar.
4-Vücudun kalsiyum ve fosfordan daha iyi yararlanmasını sağlar. Bu nedenle kemik ve diş oluşumunda, bebeklerin beslenmesinde önemli rol oynar.
5-Laktoz enzimi yetersizliği sebebiyle, laktoz intoleransı gösteren kişilerin süt yerine fermente süt ürünlerini tüketmeleri önerilmektedir.

Süt yağı;

1-enerji kaynağıdır.
2-Laktozun en iyi şekilde kullanımını ve vücudumuz için gerekli olan A, D, E, K vitaminlerinin taşınmasını sağlar.
3-Süt yağındaki fosfolipitler, beyin ve sinir hücrelerinin hayati önem taşıyan kısımlarını oluşturur.
4-Süt yağı, vücut için gerekli olan doymamış yağ asitlerini bünyesinde bulundurmasından dolayı beslenmede önemli fonksiyonları bulunmaktadır.
5-100 ml sütün içerdiği kollestrol miktarı sanıldığı gibi çok değil sadece 12 gr.dır.

Süt proteini;

1-Süt proteininin değeri bitkisel proteinlere göre daha yüksek olduğundan diğer proteinlere göre vücut süt proteininden daha iyi faydalanmaktadır.
2-Süt proteini hücre ve dokuların oluşmasında önemli rol oynar.
3-Büyüme ve gelişmeyi sağlar.
4-Saç ve tırnakların oluşumunda büyük rol oynar.
5-Kasların kasılmasına yardımcı olur.
6-Vücutta ödem yapan sıvıların toplanmasını önler.
7-Süt proteinlerinde büyük bir kısmı esansiyel amino asit olan yaklaşık 23 adet aminoasit bulunmakta olup, bunların bir kısmı hayati önem taşımaktadır.

Mineral Maddeler;

1-Kemik yoğunluğunun en üst noktaya ulaştığı 25-30 yaşlarına kadar alınan kalsiyum kemik yoğunluğunun artmasına neden olmaktadır. Bu yaşlardan sonra kemik yoğunluğu artmamakta ancak kalsiyum alımına düzenli olarak devam edildiğinde kemik yoğunluğundaki azalma yavaşlamakta veya gecikmektedir. Süt içmenin kemik yapısına olan olumlu etkisi en fazla çocukluk ve gençlik yıllarında görülmektedir. Bu dönemlerde yeterli süt tüketimi, dolayısıyla kalsiyum alımı tüm yaşam boyunca kemik sağlığı için önemlidir
2-Kalsiyum ihtiyacı özellikle hamilelik ve emzirme döneminde de önemli olup, bu dönemlerde yetersiz kalsiyum alımı ileri yaşlarda "osteomalacia" "osteoporosis" gibi kemik hastalıklarına yol açmaktadır.
3-Sütte bulunan fosfor kemik oluşumunda önemli rol oynamaktadır.

Vitaminler;

1-Özellikle zeka glişiminde etkili olan, deri ve göz sağlığında gerekli B2 vitamini (rib oflavin) için süt en iyi kaynaktır.
2-Vücudun ihtiyacı olan B12, A ve C vitaminleri süt içerek önemli ölçüde karşılanabilmektedir.
3-Hastalıklara karşı direnci arttırır.
4-Büyümeye yardım eder.

İçme Sütünde Tüketici Tercihleri

Sokak Sütü : Gelişmiş ülkelerde çoktan unutulan ancak ülkemizde hala var olan bir tüketim şeklidir.Süt, mikroorganizmalar için uygun ortamdır ve bu yüzden kolayca bozulabilir dolayısıyla da sağlığımız için tehlikeli olmaktadır. Ayrıca sokak sütlerine dayanıklı olabilmesi için soda, karbonat gibi bazı maddeler eklenmekte hatta yağının alınarak yerine su katılması ile de besin değerleri ile oynanabilmektedir.Çiğ olarak tüketime sunulan sokak sütlerinde soğuk zincir sağlanamadığı için tüketiciye ulaşana kadar geçen taşıma sürecinde toplam bakteri yükü artmakta ve bunun sonucunda da ısı ile yok edilemeyen toksinlerin oluşumuna neden olmaktadır.

Pastörize ve Uzun Ömürlü Süt : İşlenmiş içme sütleri, fabrikalarda süzülme, yabancı maddelerden temizlenme, istenmeyen kokuların alınması (deoderizasyon), standardizasyon ve homojenizasyon işlemlerinden geçmektedir. Pastörize sütler, kaynama derecesinin altında belli bir sıcaklıkta sütün doğal niteliklerinde değişiklikler oluşturmadan hastalık yapan etmenlerinden tamamen, diğer etmenlerden de çoğunlukla arınmış bir içme sütüdür. Soğukta muhafaza edilmek şartıyla saklanma süreleri 2 gündür. Uzun ömürlü sütler, tüketici tarafından kutu, Sterilize ve UHT olarak ta tanımlanırlar. Özel bir teknolojik işlemle 135-150 derecede 2-4 saniye tutularak içlerinde sütün bozulmasına neden olan ve hastalık yapan etkenlerin tümü imha olmuş bir içme sütü çeşididir. Aseptik şartlarda doldurulan karton kutularda piyasaya arz edilir. Teknolojisi gereği soğuk zincire gerek kalmadan 4 ay kadar dayanan bu sütler kesinlikle katkı maddesi içermez.

İşlenmiş içme sütleri tüketilirken dikkat edilmesi gerekenler :

- İşlenmiş içme sütlerini evlerde kaynatılmamalıdır.
- Pastörize sütler tüketilene kadar mutlaka buzdolabında muhafaza edilmelidir.
- Uzun ömürlü sütler ise, açıldıktan sonra tüketilene kadar mutlaka buzdolabında muhafaza edilmelidir.
- İşlenmiş içme sütlerinin dayanıklılığını azaltmamak için, kaplara boşaltılıp muhafaza edilmemelidir.
- İşlenmiş sütleri satın alırken, üretim ve son kullanma tarihlerine mutlaka bakılmalıdır.

Bazı Bilgiler

. Uzun ömürlü sütlerin dayanabilirliği içlerine koyulan katkı maddelerinden mi geliyor ?

Hayır, uygulanan özel teknolojik işlem, aseptik dolum ve ambalajlama ile süt uzun ömürlü hale gelir.
. İşlenmiş sütlerin besin değeri daha mı azdır?
Hayır, kontrollü bir ısı uygulandığında besin değeri kaybı yok denecek kadar azdır.
. İşlenmiş içme sütlerini kaynatmak gerekir mi?
Hayır, ısı işlemi görerek tüketiciye ulaştığından ve kaynatma besin değerinde kayıplara neden olacağından yeniden kaynatmaya gerek yoktur.
. Süt sadece bebekler, hastalar ve çocuklar için mi gereklidir?
Hayır, süt içerdiği besin maddelerinden dolayı her yaş grubunun tüketmesi gerekli olan bir gıda maddesidir.
. Günde sadece bir bardak süt tüketmek yeterlimidir?
Hayır, yeterli olması ve dengeli bir beslenme için

günde en az;

Bebekler.................................750 gr
Çocuklar.................................300-350 gr
Gençler...................................350 gr
Yetişkinler, Yaşlılar..................250-400 gr
Hamile, emzikli bayanlar..........500 gr içme sütü tüketilmelidir.

. Süt yerine aynı miktarda süt ürünleri tüketilebilir mi?
Evet, süt yerine aynı miktarda yoğurt tüketilebildiği gibi, süte eşdeğer miktarlarda peynir çeşitleri, ayran tüketilebilir, 2 kibrit kutusu kadar peynir 1 bardak süte eşdeğerdir.
. Besin değeri tam, en taze ve en ucuz süt sokak sütümüdür?
Hayır, aksine sokak sütleri evde tekrardan kaynatıldığı için besin değerinde önemli kayıplar olmaktadır.